Intro
Dit 16e-eeuws woonstalhuis uit Vorselaar is een sprekend voorbeeld van een hoevetype afgebeeld op de schilderijen van Pieter Bruegel de Oude. Daarom kreeg het in Bokrijk de bijnaam ‘Bruegelhoeve’. In deze Kempische hoeve maak je kennis met de prenten ‘De magere keuken’ en ‘De vette keuken’ van Bruegel aan de hand van objecten uit de Bokrijkcollectie. Denk mee na over wat de magere of arme keuken vandaag betekent.
Foto's van het gebouw
[placeholder]
Het gebouw en zijn geschiedenis
De hoeve uit Vorselaar (ca. 1600) is een gedeeltelijk gereconstrueerd woonstalhuis. Het bestaat grotendeels uit vakwerk maar heeft ook delen uit baksteen. Deze combinatie van materialen is pas in een latere fase ontstaan en is typerend voor de 18e en 19e eeuw. Het gebouw zag er bij de verhuizing naar Bokrijk in 1962 niet zo uit als nu. Voor de heropbouw koos conservator Jozef Weyns bewust voor het samenvoegen van 3 gebouwen. De westelijke sluitgevel komt van een afgebroken boerderij in Plassendonk en de bakstenen voorgevel is een reconstructie waarvoor de Halschoorhoeve uit Minderhout als voorbeeld diende. Zo creëerde Weyns een hoeve die er net zo uitzag als een verloren gegaan hoevetype zoals te zien op schilderijen van Pieter Bruegel de Oude.
De tegenoverliggende schuur dateert uit de 18e eeuw en is afkomstig uit Sluis, een gehucht van Mol. De driebeukige dwarsschuur in vakwerkbouw is gemaakt met bouwtechnieken en materialen die typerend zijn voor de 18e en 19e eeuw. Het afdakje rechts van de toegangspoort is een karreschob, de voorloper van de carport om zo te zeggen.
Bewoners
Woonde Pieter Bruegel de Oude hier?
Nee, de schilder Pieter Bruegel de Oude had persoonlijk niets met deze boerenwoning te maken. De hoeve kreeg haar bijnaam in Bokrijk omdat ze het laatste voorbeeld is van het soort hoeves die je op de schilderijen van Bruegel ziet. Let bijvoorbeeld op de ‘overkraging’ van de zolder – de ‘oversteek’ – die je aan de rechterzijde kunt zien.
Schilderijen als bron
Dit huis werd door de opeenvolgende bewoners meermaals verbouwd en uitgebreid. Bij de heropbouw in Bokrijk werden die toevoegingen grotendeels weggelaten. Inspiratie (en bouwmaterialen) voor de heropbouw van de woning haalde Bokrijk uit gelijkaardige hoeves. Ook de schilderijen van Bruegel en zijn tijdgenoten hielpen een beeld te vormen van hoe het huis en zijn interieur er rond 1600 mogelijk uitzag. Dit verschilt van wat je hier nu ziet: de in 1969 toegevoegde glas-in-loodvensters vooraan waren in de tijd van Bruegel alleen weggelegd voor rijkere woningen.
Mag ik een vuurtje?
Na 1600 werd de wandhaard, die je in dit huis en elders in het museum ziet, de meest gebruikelijke manier van verwarmen. Vuur ontsteken was een werk van lange adem. Je liet het daarom liefst niet helemaal doven. Als je de haard toch opnieuw moest aansteken, keek je bij welke buur er vuur brandde en ging je daar ‘vuur lenen’.
Voorjaar 2019
Tijdens het Bruegeljaar 2019 krijgt de Bruegelhoeve uit Vorselaar een bijzondere rol toebedeeld. De restauratie en herinrichting van het gebouw is tijdig klaar om te worden opgeleverd op 4 april 2019. Klaar om de bezoekers te ontvangen voor ‘De wereld van Bruegel’!
December 2018
De restauratiesite werd volledig opgeruimd. Nu de hekken weg zijn, komt de buitenaanleg helemaal tot zijn recht. De laatste hand wordt nog gelegd aan de afstellen van het schrijnwerk. Dan is dit monument helemaal klaar voor de herinrichting voor het Bruegeljaar.
November 2018
Het interieur is reeds geschilderd en de waterput zelf is opgemetseld. Volgende werken worden uitgevoerd: De nokken worden afgewerkt met graszoden en donderkruid. De bornput krijgt een volledig nieuwe beplanking. De mik en de vork worden gerestaureerd en krijgen een intensieve houtbehandeling tegen weer, wind en beestjes. Bakstenen gedeeltes van het woonhuis worden gereinigd en opnieuw gevoegd. Het schrijnwerk binnen wordt gerestaureerd en teruggeplaatst. De restauratiesite wordt opgeruimd zodat ook de werken aan de tuin en put kunnen plaatsvinden. Historische groenstudies wijzen uit dat lavendel een geschikte aanplanting is voor deze hoeve. De nog kleine plantjes kunnen nu goed aanwassen tegen het voorjaar zodat ze klaar zijn voor ‘De wereld van Bruegel’ in 2019.
September - oktober 2018
De Bruegelhoeve wordt voorbereid voor het Bruegeljaar in 2019: Het interieur wordt geschilderd. De bakstenen gevel is gereinigd. Het groen rondom de woning wordt aangeplant. Er wordt onderzoek gedaan naar de invulling van de raambedekking met varkensblazen of met geolied linnen. Het gerestaureerde en behandelde schrijnwerk wordt teruggeplaatst. De bornput met de putmik (*paal met een mik – een bovenstuk in V-vorm – waarin een hefboom rust met aan de ene kant een puthaak en aan de andere kant een tegengewicht) wordt hersteld.
Wist-je-datje
De Heemkring uit Vorselaar is ondertussen een trouwe vriend van Bokrijk dankzij de communitywerking en meerbepaald van de hoeve Vispluk en gaf al twee jaar present op Open Monumentendag (OMD 2018 en OMD 2019) om hun erfgoed er te komen vertegenwoordigen.
Community
Op 27 september, in navolging van de Vorselaardag, heeft het voltallige gemeentebestuur met de gemeentelijke diensten een bezoek gebracht aan Bokrijk met 65 deelnemers. Tijdens deze spin-off van de communitywerking was teambuilding de insteek. Het erfgoed, de Bruegelhoeve, stond in de kijker maar tevens maakten de gemeentelijke diensten kennis met het volledige park.
Juni 2018
De aangestampte lemen vloer is momenteel in uitvoering zodat deze kan drogen tijdens het bouwverlof. Ook de bakoven wordt gerestaureerd. Na het bouwverlof staan de reiniging van de gevels, schilderwerken en verdere buitenaanleg nog op de planning.
Community
De gemeente Vorselaar is bijzonder enthousiast over de restauratie. Met maar liefst 160 bewoners en hun burgemeester komen ze kijken naar hun ‘Visplukhoeve’. De architecte geeft een inhoudelijke toelichting bij de stand van zaken.
Mei 2018
De aannemer is gestart met de buitenaanleg en start deze maand nog met het lemen van de wanden.
April 2018
Het gebouw krijgt een nieuw rieten dak. De oude funderingen worden tot op een vorstvrije diepte (80cm) bijgewerkt. Voor het leemwerk is het nog even wachten op de ‘IJsheiligen’ (gezegde uit de volksmond voor de laatste dagen in het voorjaar waarop nog nachtvorst kan optreden).
Februari 2018
Sinds 20 februari pronkt de woning met zijn nieuwe rieten dakbedekking.
Januari 2018
Het rieten van het dak start eind januari 2018.
December 2017
De nodige herstellingswerken aan de houten draagstructuur zijn klaar.
Oktober - november 2017
De demontagewerken aan het gebouw zijn gestart: het afnemen van het riet en het verwijderen van het leem- en vitswerk.
