Intro
Deze 17e-eeuwse langgevelhoeve is afkomstig uit het Haspengouwse dorp Ulbeek. Het grondplan van dit dorp vormde de inspiratie voor de aanleg van het museumdeel Haspengouw in Bokrijk. Tijdens de 18e eeuw fungeerde deze hoeve als herberg onder de naam ‘De Kleinaert’. Deze functie behield het gebouw na zijn reconstructie in 1971 in het museum.
Foto's van het gebouw
[placeholder]
Het gebouw en zijn geschiedenis
Dit gebouw is in de kern een langgevelboerderij in vakwerk uit de 17e eeuw. De hoeve valt op door haar dubbele dakbedekking: het hoogste deel is bedekt met stro; later werd het gebouw uitgebreid met een door dakpannen bekroonde vleugel, met stal en schuur. Het woongedeelte betreed je via de ‘nere’, het inkomportaal. Daarnaast ligt het ‘huis’ (de keuken) en de kamer. De ruime keuken in deze hoeve fungeerde tegelijkertijd als gelagzaal van de kleine dorpsherberg. Naast de woonvertrekken liggen een kleine schuur en een koestal. Op het erf staat nog een varkensstal uit Kozen uit de 19e eeuw.
Bewoners
Drinken in de keuken
In een typisch Haspengouws huis viel je niet met de deur in huis. Je kwam binnen in de ‘nere’ of inkom, van waaruit je het achtererf en de woonvertrekken kon bereiken. Net als in de Kempen was een boerderij onderverdeeld in een ‘keuken’ en een ‘kamer’. Wellicht was deze boerderij ooit een herberg. De grote keuken deed dienst als gelagzaal. Elk dorp had minstens één herberg.
Het café onder de kerktoren
De kerk en de overheid probeerden het alcoholgebruik aan banden te leggen. In veel gemeenten was biergebruik tijdens de mis verboden en moest de herberg zelfs verplicht sluiten. Na de mis gingen de dorpsbewoners wel op café en werd er wel bier gedronken. Herbergen hadden vaak een sluitingsuur, maar dat werd niet altijd opgevolgd.
Ulbeek, een dorp in Bokrijk
In dit deel van het museum zie je hoe een Haspengouws dorp er rond 1840 uitzag. Welke huizen stonden er? Waar? Als je hier rondwandelt, zie je de verschillende gebouwen die in een dorp voorkwamen: deze langgevelhoeve, enkele vierkantshoeves, eenvoudigere woningen, een schooltje, de kerk, … Als voorbeeld diende het dorp Ulbeek bij Wellen, in Zuid-Limburg. De boerderijen liggen hier net als in Ulbeek rond een groot rechthoekig dorpsplein met een drinkpoel. Alleen deze herberg-boerderij komt daadwerkelijk uit Ulbeek. De andere boerderijen rond het plein komen uit andere dorpen in Haspengouw.
