Intro
Deze achtkantige windmolen is afkomstig uit de gemeente Schulen (Herk-de-Stad). Ze werd rond het jaar 1800 opgericht. De molen diende om graan te vermalen tot meel. In de jaren 1950 brak een van de wieken en werd de molen buiten gebruik gesteld. De eigenaar verkocht het gebouw in 1954 aan Bokrijk. Je kan de molen in het museum regelmatig in actie zien. Bekijk het dagprogramma en kom te weten wanneer er een molenaar aanwezig is.
Foto's van het gebouw
[placeholder]
Het gebouw en zijn geschiedenis
Deze 18e-eeuwse molen heeft een achtzijdig molenlijf. Het is een van de drie laatste achtkantmolens die in ons land bewaard worden. Enkel de kap met wieken kan bewogen worden. Vandaar de benaming ‘bovenkruier’.
Deze molen bevond zich oorspronkelijk in Berbroek (Herk-de-Stad), maar nadat molenaar Michael Van Grootel de aanpalende grond niet voor eigen gebruik kon kopen, besloot hij de molen te verhuizen. In 1851 begon hij aan de gewaagde onderneming. Gedurende twee dagen verrolde hij de molen met de hulp van het personeel van de graanstokerij van Herk. De constructie werd 100 meter verschoven en belandde zo in de gemeente Schulen. Het nieuwe erf van de molen lag naast een galg, wat leidde tot de bijnaam ‘Galgenmolen’. Om het succes van de onderneming te vieren, trakteerde Van Grootel zijn helpers op jenever. Kort daarna werden alle werklieden ziek, mogelijks door vergiftigde alcohol, en de molenaar overleed.
Een gebroken wiek was de aanleiding tot de stopzetting van de molenactiviteiten. In 1954 verkocht de laatste molenaar, Theodoor Rodiers, de molen aan Bokrijk. Hij werd heropgebouwd in de Galgenweide, op de grens van de museumdelen Haspengouw en Kempen. Vanaf 1984 werd hij omwille van stabiliteitsproblemen afgebroken en bleef hij zonder nieuwe locatie 13 jaar in het depot. In 1996 werd de molen opnieuw opgericht, ditmaal nabij de Brabantweide. Hier kan je hem nog altijd bewonderen. De molen werd op een heuvel geplaatst om goede windvang te garanderen.
Bewoners
In weer en wind
Het werk in de molen was zwaar en hard, maar ook gevaarlijk. Molens stonden vaak op een hoger punt in het landschap om zo veel mogelijk wind te vangen. Daardoor werden ze regelmatig getroffen door bliksem of beschadigd door rukwinden. De molenaar en zijn klanten moesten altijd opletten voor de draaiende wieken. Een molenaar moest ook goed het weer kunnen inschatten.
Graag gezien?
Molenaars hadden niet altijd een goede naam. Ze werden vaak afgeschilderd als gierig en oneerlijk. Als vergoeding voor het malen kregen ze enkele scheppen meel. Dat zorgde voor discussies. Ze werden er bijvoorbeeld van verdacht zichzelf te veel meel toe te kennen of meel achter te houden en te vervangen door zand. Daarnaast was de molen, die vaak afgelegen was, een ideale plaats voor geheime afspraakjes. Molenaars kregen daardoor geregeld de naam van rokkenjager. Maar het beeld van molenaars was niet volledig negatief. Ze waren ook handig, vindingrijk en ondernemend.
Geheimschrift
Met een stuk houtskool duidde de molenaar op de buitenkant van elke zak graan of meel het gewicht aan. Daarvoor hanteerde de molenaar een complex systeem van symbolen. Zo betekende een streepje voor een getal ‘bijna’, een streepje erna ‘iets meer’. Voor buitenstaanders waren die tekens onbegrijpelijk en leek het wel een geheimschrift. In de volksmond werd het ook wel ‘meulefrans’ genoemd.
Maart 2021
De molen uit Schulen wordt geïnspecteerd door Monumentenwacht. Vanuit deze inspectie wordt er een toestandsrapport opgemaakt dat zal dienen als verdere basis voor het onderhoud de komende jaren.
2019 – 2020
De aannemer voert de volgende jaren regelmatig een klein onderhoud uit.
December 2018
Erfgoedapp Faro
Wil je graag iets meer te weten komen over de molen uit Schulen? Breng dan zeker een bezoekje aan het Openluchtmuseum. Download de Erfgoedapp van Faro en zet je notificaties aan. Zodra je ter plekke bent, kan je genieten van extra info omtrent dit monument.
September 2018
Community
De basisschool uit Berbroek komt met 90 kinderen op bezoek naar Bokrijk voor hun jaarlijkse herfstwandeling. Deze gelegenheid nemen ze graag te baat om ook 'hun' molen te herontdekken. Bokrijk zorgt voor een interactieve toelichting op maat.
Mei 2018 – De restauratie is klaar
De allereerste restauratie is afgerond. De molen uit Schulen staat te pronken in het Openluchtmuseum.
April 2018
Hoogtepunt - Community
De molen wordt feestelijk ingehuldigd samen met de Vlaamse minister-president Geert Bourgeois, voorzitter van Bokrijk én Limburgs gedeputeerde Igor Philtjens en burgemeester Bart Gruyters, het gemeentebestuur en de basisschool uit Herk-de-Stad.
Maart 2018
Hoogtepunt
Op 15 maart krijgt de molen opnieuw wieken. De daaropvolgende dagen wordt de molen klaar gemaakt om te malen. Dit kan enkel bij voldoende wind.
Februari 2018
De werken aan de binnenzijde van de molen zijn gestart. Eind februari wordt de nieuwe staart gemonteerd.
Januari 2018
Aan de molen beginnen de vakmensen met het opkrikken van de molenkap (bovenste draaiende gedeelte). Hierdoor kunnen de nodige werken aan het ‘tafelement’ (houten achtkant) uitgevoerd worden. Deze werken geven een beter verkruibare molen.
Juli - december 2017
De restauratiewerken aan de windmolen van Schulen zijn nu echt van start gegaan met het herstellen van de molenromp. De molenbouwer is intussen ook gestart met het maken van de nieuwe wieken. Er wordt vooral uitgekeken naar de aanvoer en montage van de wieken.
Juni 2017
Alle aangetaste onderdelen worden gedemonteerd en afgevoerd. De nieuwe onderdelen (zoals de staart en de wieken) worden in het atelier van de molenbouwer gemaakt.
