Intro
Een schaapskooi is een eenvoudig onderkomen voor schapen of andere kleine dieren. Deze kooi dateert waarschijnlijk uit de 18e eeuw. In de Kempen lieten de boeren hun schapen meestal grazen onder de hoede van een gemeenschappelijke herder. Sommige van die gemeenschappelijke schapenkuddes konden heel groot worden, tot ruim 100 dieren.
Foto's van het gebouw
[placeholder]
Het gebouw en zijn geschiedenis
Dit kleine gebouw in vakwerk, afkomstig van de Betteboshoef te Neerpelt-Herent, dateert vermoedelijk uit de 18e of 19e eeuw. De schaapskooi bood doorgaans onderdak aan grote kuddes schapen, die onder het beheer van een schaapsherder de heide in de buurt van de schaapskooi begraasden. Deze constructie onderging doorheen de jaren verschillende verbouwingen. Oorspronkelijk werd het waarschijnlijk als turfschob gebruikt. Na de uitbreiding met een derde gebint en de uitbouw van de linker- en de achterzijde moet het als schaapskooi hebben gediend. De dubbele toegangspoort bevindt zich in de voorgevel. Toen Bokrijk in 1962 de schaapskooi aankocht, waren dit soort constructies al uiterst zeldzaam geworden.
Bewoners
1 herder, 100 schapen
In de Kempen lieten de boeren hun schapen meestal grazen onder de hoede van een gemeenschappelijke herder. De herder werd door de boeren betaald naargelang het aantal schapen dat ze bij hem stalden. Sommige van die gemeenschappelijke schapenkuddes konden heel groot worden, tot ruim 100 dieren. Er was soms discussie over waar ze wel of niet mochten grazen.
Schapenwol uit de Kempen
De belangrijke textielcentra in Vlaanderen haalden hun wol aanvankelijk uit Engeland. Door de oorlogen in de 16e eeuw was dat niet meer mogelijk en zochten ze nieuwe leveranciers. Zo werd de schapenteelt op de grote heidegebieden van de Kempen rendabel voor de lokale boeren. De schapenteelt bleef in de Kempen voortbestaan tot in de 20e eeuw. Schapenteelt vond overal in de Kempen plaats, maar vooral in het noordoosten van de Antwerpse Kempen. Daar stimuleerde ze de lokale textielindustrie.
Schaapskermis
Schapen werden in het begin van de zomer geschoren, op een bewolkte dag. Zo kon de huid van de geschoren schapen niet verbranden. Vóór het scheren werden de schapen een ven ingejaagd. Het vuil werd met de hand uit de natte wol gekamd. Na het scheren waste men de wol opnieuw. Na het werk volgde de schaapskermis met brood en vlaaien.
Deze turfschob, die uitgebreid is tot schaapskooi, bestaat uit vakwerk op een basis van baksteenmetselwerk. In de voorgevel steekt een grote, houten poort met dubbele ingang. Verder buitenschrijnwerk is een deur in de rechter zijgevel. Het gebouw werd, met uitzondering van latere toevoegingen, in 1962 overgebracht naar Bokrijk.
De restauratiewerken voorzien een verbeterde fundering, aangepaste houten elementen en een vernieuwde leemvulling.
In functie van de toegankelijkheid wordt er een nieuw pad naar de kooi gelegd.
Mei 2020
Het dak van de schaapskooi is klaar. Na het vitsen van de wanden, wordt er geleemd. Dit gebeurt traditioneel na de periode van de ‘Ijsheiligen’, vanaf midden mei, want dan zijn het de meest ideale omstandigheden voor het leemwerk. Mooi vakmanschap van de vakmensen van Bokrijk.
Maart 2020
De vakmensen van Bokrijk zijn aan het rietdekken. De vierde laag werd eind februari gelegd. Ze kloppen de uitstekende plukken met een stroberd in het dak zodat dit een mooie egale rand krijgt. Daarna zetten ze het riet met een dekroede vast. Deze bestaat uit meerjarige wilgentakken (afkomstig uit Eksaarde), die in Bokrijk gespoeld worden in stromend water. De spoeling is noodzakelijk omdat de wilgentakken anders uitschieten. Binnenkort gaat het vitsen en lemen van start.
November - december 2019
Dit gebouw wordt in eigen beheer gerestaureerd. De houten vakwerkstructuur wordt volledig gedemonteerd en de restauratie ervan wordt ter plaatse uitgevoerd. De keien fundering wordt terug opgemetst. Deze was veel van de tussenvoeg kwijtgeraakt doorheen de jaren.
Houtherstellingen worden eveneens buiten uitgevoerd. De stapel hout lijkt immens, maar uit dit ‘slechte’ hout worden toch nog stukken gerecupereerd die eventueel kunnen dienen. De vakmensen van Bokrijk behouden ook zoveel mogelijk de natuurlijk vorm van het hout, in dit geval de reconstructie van een balk naar het origineel.
Community
Bokrijk ging op bezoek in Neerpelt om het restauratietraject ‘120 tegen 2021’ toe te lichten en om de communitywerking op te starten.
