Intro
Dit lemen gebouw is een langgevelhoeve uit Heist-op-den-Berg, waarschijnlijk gebouwd in 1679. In 1955 werd het gebouw overgenomen door Bokrijk en in datzelfde jaar werd het heropgebouwd in het museum. Breng zeker een bezoek aan de Langgevelhoeve en ontmoet er de imker, de bakker en de mandenvlechter. In het dagprogramma zie je wanneer ze er zijn.
Foto's van het gebouw
[placeholder]
Het gebouw en zijn geschiedenis
Deze langgevelhoeve is één van de oudst bewaarde vakwerkhuizen uit de Kempen. Een typisch kenmerk is onder meer het onbeschilderde leemwerk bovenop de draagstructuur. Atypisch is dan weer de aanwezigheid van een kelder. Dit element maakt het gebouw juist uitzonderlijk. Het bouwjaar, zoals gegrift op het linteel, is 1679. Het grootste deel van de gevels is opgebouwd uit hout en leem. Enkel een deel van de achtergevel en de zijgevel zijn in baksteen uitgevoerd. De afwerking van het huis is een reconstructie van een 17e-eeuwse situatie. De venster- en deuropeningen zijn bij de heropbouw in 1955 nagemaakt met deze vroegere periode als voorbeeld.
In 1815 woonde dagloner André Op de Beeck hier met 4 van zijn kinderen. Later betrekken zijn kleindochter Maria Op de Beeck en haar man, landbouwer Franciscus Coeckelberghs, dit huis, waar zij hun eerste kind krijgen. Franciscus’ zoon Janneke sterft in 1952 op 86-jarige leeftijd. Hij woonde zijn hele leven in dit huis. Zijn zus Trees verlaat drie jaar later de hoeve, waarna deze verkocht wordt aan Bokrijk.
Op het erf van de langgevelhoeve in Bokrijk staan verder nog een varkenshok uit Booischot (19e eeuw), een sekreet uit Westmeerbeek (19e eeuw), een bakhuis uit Heist-Goor (19e eeuw) en een gereconstrueerde bijenhal.
Bewoners
Weinig comfort
Een toilet dat je kunt doorspoelen, een kraan waar stromend water uit komt, een centrale verwarming die het hele huis verwarmt en dubbel isolerend glas, … De bewoners van dit huis moesten het zonder stellen. In de vensters van huizen stond vroeger zelden glas. Naast houten luiken werden ook dierenhuiden, in olie gedrenkt linnen en aan elkaar genaaide varkensblazen gebruikt.
Licht en warmte
De hoeve die je hier ziet, dateert van 1679. Achter het huis stond een buitentoilet en een waterput die de bewoners voorzag van water. Binnen was de haard de enige bron van verwarming. Verlichten gebeurde lange tijd bijna uitsluitend met kaarsen. Meestal werden vet- of roetkaarsen gebruikt, gemaakt van dierlijk vet in plaats van dure bijenwas. Voor imkers was de verkoop daarvan een extra bron van inkomsten. Behalve kaarsen werden ook olielampen gebruikt. Pas na 1850 deden petroleum en gas hun intrede als lichtbron.
Bijen op verplaatsing
Voor dit huis staat een bijenhal. De bijenkorven stonden hier beschut tegen regen en wind. In het najaar zetten imkers hun korven op de heide, soms tientallen kilometers ver. De bijen verzamelden er nectar van de planten. Door de korven ver weg te zetten, werd het risico op diefstal groter. Een bijenkorf was vaak evenveel waard als een volwassen koe!
Nu de buitenaanleg ook helemaal klaar is, kan de Langgevelhoeve opengesteld worden voor het publiek. Dit historisch gebouw werd opgeleverd op 4 april 2019.
Communitywerking Voor de ontsluiting van de Langgevelhoeve van Heist-op-den-Berg via de communitywerking, werd via een officiële uitnodiging het gemeentebestuur op de hoogte gebracht. Ook de Pastorij uit Schriek tevens afkomstig uit de gemeente Heist-op-den Berg, zal worden gerestaureerd (2019-2020) . Zo werd beslist de communitywerking op te starten door op dit tot de verbeelding sprekend historisch gebouw in te zetten, samen met de restauratie van de Staande Wip uit Booischot (2020), eveneens afkomstig uit Heist-op-den-Berg. De drie historische monumenten uit Heist-op-den-Berg, de heimat van Jozef Weyns, zullen samen in de kijker worden gezet op de communitydag.
December 2018
De pannen aan de onderzijde van het gebouw zijn teruggeplaatst. Dit is eenvoudige plaatsing die vroeger werd aangewend om het opspattend water - en dus intrekkend vocht - tegen te houden.
Na onderzoek in samenwerking met het Agentschap Onroerend Erfgoed en de aannemer werd beslist om de raambekleding aan te brengen met geïmpregneerd linnen. Ook de 'nieuwe' rieten zijwanden van de bijenhal zien er geslaagd uit. De wissen worden eerst nog gekookt om goed te kunnen knopen.
Oktober - november 2018
Het buitenschrijnwerk is geschilderd in het atelier en teruggeplaatst. Het interieur werd geschilderd en de binnendeuren werden behandeld en geplaatst. De aannemer start nu met de heraanleg van de paden. Deze zullen voor een betere museale routing langsheen het gebouw zorgen. Volgende werken worden in november uitgevoerd:
-
De nok is reeds bedekt met graszoden, nu worden de donderplantjes aangeplant.
-
De opstaande pannen onder aan het gebouw worden geplaatst. Deze bieden bescherming tegen opspattend water.
-
Voor de raambedekking wordt na grondig onderzoek beslist of er wordt gekozen voor geïmpregneerd linnen of gedroogde varkensblazen.
-
De bornput met de putmik (*paal met een mik – een bovenstuk in V-vorm – waarin een hefboom rust met aan de ene kant een puthaak en aan de andere kant een tegengewicht) krijgt een volledig nieuwe beplanking. De mik en de vork worden gerestaureerd en krijgen een intensieve houtbehandeling tegen weer, wind en beestjes.
September 2018
Het secreet staat terug op zijn plaats. De stamplemen vloer in de kamer en in het bakhuis wordt de komende weken gelegd. De bakstenen zijgevel van het woonhuis en de uitbouw van het bakhuis worden gereinigd. De voegen worden vernieuwd.
Wist-je-datje
Op Open Monumentendag, editie 2018, stond de Langgevelhoeve breed in de kijker. Het leggen van de stamplemen vloer werd er aan het publiek getoond.
Juni 2018
De varkensstal wordt terug opgebouwd en krijgt een nieuwe rieten dakbedekking én nieuwe houten wanden. Het lemen van het woonhuis is intussen ook afgerond. De aannemer start met de aanleg van de aangestampte aarden vloer.
Mei 2018
De aannemer is gestart met het lemen van het woonhuis. Het houtherstel van het secreet en het varkenshok wordt uitgevoerd in het atelier van de aannemer en de fundering wordt geplaatst.
April 2018
De oude funderingen worden tot op een vorstvrije diepte (80cm) bijgewerkt. Voor het leemwerk is het nog even wachten op de ‘IJsheiligen’ (gezegde uit de volksmond voor de laatste dagen in het voorjaar waarop nog nachtvorst kan optreden).
Februari 2018
Na de houtrestauratie starten de vakmensen met de nieuwe dakbedekking in riet.
Januari 2018
Het vakwerk van de woning wordt gerestaureerd.
December 2017
De pannen van het bakhuis worden gedemonteerd. Het riet van de bijenhal is verwijderd.
Oktober - november 2017
De demontagewerken aan het woonhuis zijn gestart: het afnemen van het riet en het verwijderen van het leem- en vitswerk. Het secreet en het varkenshok worden volledig gedemonteerd en in het atelier gerestaureerd.
Start restauratie
Vanaf augustus 2017
