Intro
De tafel, als plaats van ontmoeting en verbinding, vormt de rode draad doorheen deze imposante pastorij en zijn prachtige tuin. Op het gelijkvloers tref je een historische inrichting aan die je naar 1899 katapulteert, toen pastoor Truyts hier samen met zijn onderpastoor en devote dienstmeid woonde. In de eetkamer zie je de tafel gedekt voor een chique diner. Beeld jezelf in dat je hier in goed gezelschap van een heerlijke maaltijd geniet. Of met voorname heren een sigaar rookt in het salon. Ga ook zeker even de keuken binnen, het rijk van de meid. Hier tovert zij de lekkerste gerechten op tafel. Via een opstapje wandel je de Wunderkammer binnen, waar je je kan verwonderen over huiskapellen en heiligenbeelden uit het verleden. Neem je de trap naar boven, dan schotelen we je historische en hedendaagse smaakbeleving in al zijn facetten voor, met als hoogtepunt een verrassende expo rond smaak. De pastorijtuin tot slot herbergt groenten, kruiden en gezellige picknickplekjes. Vlij je neer aan een van de vele tafels, en geniet!
Foto's van het gebouw
[placeholder]
Het gebouw en zijn geschiedenis
De statige pastorij sierde sinds 1776 de dorpskern van het Kempische dorp Schriek. Ze vergezelde er de dorpskerk, die toegewijd is aan Johannes de Doper. Centraal op het erf staat de pastoorswoning, geflankeerd door een koetshuis en een paardenstal. De gebouwen worden samen met de rijke pastorijtuin omsloten door een muur. De pastorij was het katholieke gemeentehuis van Schriek. De parochianen kwamen er om vieringen te regelen of persoonlijke kwesties te bespreken met de pastoor, de kerkraad vergaderde er en de pastoor ontving hier de notabelen uit het dorp voor diners. Het gebouw was bijna twee eeuwen lang het centrum van het katholieke gemeenschapsleven in Schriek.
Na bouwheer Eerwaarde Adrianus Snoeckx bewoonden nog negen pastoors het gebouw, ieder met een trouwe huismeid en een of meerdere onderpastoors. De historische inrichting van de pastorij legt de focus op het jaar 1899. In de pastoorswoning woont dan het atypische huisgezin van pastoor Evariste Truyts, onderpastoor Frans Vermeerbergen en meid Maria-Theresia Goossens. De pastorij en het Schriek van Truyts werden uitgebreid historisch onderzocht. Het onderzoeksrapport en de bijhorende beelden kan je hier digitaal raadplegen.
Bewoners
De dorpspastoor
Op het platteland was de pastoor een van de belangrijkste figuren in het dorp. Hij was een vooraanstaand en geleerd man met veel gezag. Naast religieuze taken, zoals de mis opdragen, sacramenten toedienen en catecheselessen organiseren, vervulde hij ook maatschappelijke taken zoals zieken- en armenzorg. Hij was ook verantwoordelijk voor het bijhouden van de parochieregisters, waarin doopsels, huwelijken, begrafenissen, … werden genoteerd.
De pastoorsmeid
Om zijn huishouden te doen, voor hem te koken en de pastorij te onderhouden, had de pastoor een meid of huishoudster. Zij woonde in de pastorij. Een pastoorsmeid moest aan enkele voorwaarden voldoen. Ze moest een diepgelovige vrouw zijn met een onberispelijke levenswandel. Ze was ongehuwd en liefst minstens 40 jaar. Uiteraard moest ze ook actief deelnemen aan religieuze plechtigheden. Naast de dagelijkse huishoudelijke taken was ze verantwoordelijk voor het onthaal op de pastorij, de organisatie van diners en het ronddragen van armengiften in de parochie. Soms werd ze bijgestaan door een jong vrouwelijk familielid, die ze opleidde.
De mythische wijnkelder van meneer pastoor?
Deze pastorij heeft, net als veel andere pastorijen, een wijnkelder. Toch had zeker niet elke pastoor een goede en gevulde wijnkelder. De wijn werd geschonken bij hoog bezoek zoals de bisschop of andere oversten van de pastoor. Daarnaast kon de voorraad miswijn er worden bewaard.
Restauratie en community
JANUARI 2020
De aannemer bereidt de restauratiesite voor en plaatst de nodige werfinstallaties.
MAART - APRIL 2020
De gevels van de pastorij en de bijgebouwen worden gereinigd en er worden stabiliteitsingrepen uitgevoerd. De voegen uit het gescheurde metselwerk worden verwijderd. Vervolgens worden deze voegen gewapend en terug opgevuld.
De leien op het dak van de pastorij dienen te worden vervangen. Er worden hiervoor nieuwe natuurleien voorzien. Ze hebben hetzelfde model als de oude leien, namelijk het ‘Vlaamse model’. Deze nieuwe leien worden geplaatst volgens historisch procedé en zorgen voor een goede afwatering. Tegelijk gaat de restauratie van de houten kroonlijst van start. Ook het dak van het rechter bijgebouw wordt opnieuw gelegd. Dit gebeurt met dakpannen, met daaronder stropoppen.
Het schrijnwerk wordt gedemonteerd en hersteld in het restauratieatelier. Het dennenhout van de luiken is te precair en in te slechte staat om nog te herstellen. Daarom wordt er geopteerd voor het maken van nieuwe luiken op maat.
MEI - JUNI 2020
De tuinmuur was sterk verweerd door vorst- en waterschade. Daarom wordt deze volledig gedemonteerd en met recuperatiestenen weer opgebouwd. Voor het voegen gebruiken we een basterdmortel, bestaande uit kalk en zand met een subtiele bijvoeging van cement om een waterdichte specie te krijgen.
Het buitenschrijnwerk en de muurankers krijgen een nieuwe verflaag. De kleuren worden geselecteerd op basis van historisch onderzoek en staalafnamen van het schilderwerk. Een aantal glaasjes in de ramen zijn gebarsten of beschadigd en worden vervangen.
SEPTEMBER - APRIL 2021
Tijdens de wintermaanden wordt er gewerkt aan het interieur. Hier vinden nog de nodige technische werken (elektriciteit en verwarming) plaats, samen met verfraaiingswerken als schilder- en decoratiewerk.
Daarna gaat de buitenaanleg van het erf van start. De tuin wordt heraangelegd, zowel aan de voor- als achterzijde van de pastorij.
APRIL 2021 – JUNI 2022
Gelijktijdig met de laatste fase in het restauratieproces wordt de ontwikkeling van de nieuwe inrichting van de pastorij opgestart. Bokrijk laat zich hierin bijstaan door externe curator Tim Van Steenbergen. Er wordt doorgedreven historisch onderzoek uitgevoerd naar de bewoners van de Pastorij uit Schriek en de materiële cultuur van pastorijen Vlaanderen breed. Op basis van dit onderzoek en vele gesprekken met tal van experten stelde het collectieteam van Bokrijk een selectie van historische objecten samen. Ieder object wordt vervolgens deskundig geconserveerd. Eindresultaat is een historische inrichting waarvan ieder meubelstuk, ieder klein detail onderzocht en gefundeerd is.
Parallel liep de ontwikkeling van de expo rond smaak op de bovenverdieping. Bokrijk ontwierp en realiseerde hiervoor zelf het tentoonstellingsmeubilair. Vanuit de vraag naar circulariteit werden hiervoor elementen uit historisch kerkmeubilair gecombineerd met nieuwe materialen.
De gerestaureerde en volledig heringerichte Pastorij uit Schriek opende zijn deuren in juni 2022.
COMMUNITYWERKING
Bokrijk maakt van de gelegenheid gebruik om de banden met de gemeente van herkomst aan te halen. De gemeente Heist-op-den-Berg kreeg in het najaar van 2019 bezoek van Bokrijk om een langdurige samenwerking op te starten. In 2020 ondersteunden Heistse historici en Heemkring Die Swane het onderzoek van Bokrijk naar de geschiedenis van de pastorij. De samenwerking resulteerde in het lijvige cahier ‘Tussen kerk en leven’. Toen Bokrijk in 2021-22 de pastorij herinrichtte, kon het museum opnieuw rekenen op ondersteuning vanuit de community. Op 19 juni 2022 werd de pastorij feestelijk voor alle Heistenaren geopend tijdens de Heistdag in het museum.
