Varens opkweken in 8 stappen
Varens zijn sporenplanten, ze hebben geen bloemen en maken dus geen zaden aan zoals de meeste andere planten doen. Varens opkweken uit deze sporen is een zeer minutieus proces en het duurt soms jaren voor je ze kan uitplanten.
Onze erfgoedtuiniers specialiseerden zich hier door de jaren heen in. Waarom Bokrijk dit doet? Wel om volgende redenen:
- de nood aan zeer grote partijen bodembedekking.
Het verbod op gebruik van herbiciden op openbare plaatsen en het te beperkte assortiment in de reguliere handel zorgde ervoor dat Bokrijk een alternatief moest zoeken. - de hoge prijs van uit te planten varens.
Afhankelijk van de soort varen kan het tussen drie en zes jaar duren voordat ze groot genoeg zijn om uit te planten. Daarom zijn ze erg duur om aan te kopen. Het zelf kweken van de planten is dus het meest rendabel. - Het is voor Bokrijk dé manier om onze collectie van inmiddels meer dan 200 verschillende winterharde varens verder uit te bouwen.
Onze erfgoedtuiniers vertellen in volgende stappen hoe zij de varens in het Arboretum kweken. Wil je het zelf ook proberen? Dat kan, maar je moet wel geduld hebben.
Stap 1: het verzamelen van de sporen.
Net voor de sporenhoopjes openspringen, verzamelen we de bladeren. We wassen ze eerst goed om ongewenste sporen van mossen en andere varens te verwijderen. Daarna drogen we ze en binnen twee tot drie dagen vallen de sporen van het blad.
Stap 2: de sporen zaaien in afgesloten plastic bakjes.
Het grondmedium in deze bakjes ontsmetten we door deze op hoge temperatuur te verwarmen. Als de bakjes afgekoeld zijn, zaaien we een zeer kleine hoeveelheid sporen. Slechts een mespuntje sporen levert al honderden planten op.
Stap 3: de sporen maken een voorkiem of prothallus aan.
Het ziet er een beetje uit zoals mos maar dit is de fase waarbij de feitelijke bevruchting plaatsvindt. Bovenop de voorkiem zit het vrouwelijke geslachtsorgaan met een eicel. Onderaan tussen de primitieve wortels zitten de spermacellen. De hoge luchtvochtigheid in het bakje zorgt ervoor dat de voorkiemen altijd nat zijn. De spermacellen verplaatsen zich en dankzij de druppels van de hoge luchtvochtigheid bevruchten ze de eicel.
Stap 4: na de bevruchting maken de voorkiemen echte varenblaadjes aan.
Nadat enkele van deze blaadjes gevormd zijn en de plantjes ongeveer drie centimeter groot zijn, worden ze langzaam afgehard. Op dat moment zijn ze klaar om verspeend te worden naar een plug tray. De plantjes zijn dan één tot twee jaar oud.
Stap 5: met een pincet en veel geduld de kleine plantjes in de tray planten.
Een plug tray is een plastic bak met verschillende holtes. De kleine plantjes planten we hierin zodat ze kunnen groeien.
Stap 6: de trays in een serre plaatsen onder een extra beschermende folie.
We plaatsen ze in een serre om de luchtvochtigheid te verhogen, zo groeien de varens beter.
Stap 7: na één tot twee jaar groeien in de tray verhuizen de plantjes naar hun definitieve pot.
De plugs duwen we uit de tray en potten we op in een pot van zeven of negen centimeter. Deze pot is de eindpot, waarin ze nog een paar jaar groeien.
Stap 8: na één tot twee jaar groeien in de eindpot zijn de varens groot genoeg om uit te planten.
De varens krijgen een nieuwe thuis in het Arboretum van Bokrijk. Daar groeien ze uit tot prachtige volwassen planten.