Emotie, beleving en rituelen zijn vaak het startpunt voor ontwerpen. Objecten geven vorm en houvast aan belangrijke levensgebeurtenissen zoals geboorte en liefde maar ook aan verlies. Creatievelingen Veronique Sneyaert, Karen Wuytens en Rayah Wauters vertrokken alle drie vanuit een verliesverhaal en het tastbaar maken van herinneringen en emoties in objecten om tot hun product te komen. Tijdens een Talk op 25 november gaven zij een inkijk in het proces en verhalen achter hun producten.
Karen Wuytens
Ontwerpster Karen Wuytens ontwikkelt authentieke producten, accessoires of diensten op vraag van diverse klanten en bedrijven. “Iedereen neemt objecten vast zonder er verder bij na te denken. Tijdens bepaalde levensfases verandert dit, zoals bij de geboorte of een overlijden.”, vertelt Karen, “Ieder persoon laat gemiddeld 10 000 objecten na, die plots een andere betekenis krijgen. “. Met deze objecten gaat Karen aan de slag.
Na de begrafenis van een overleden persoon, praten de gasten na aan de koffietafel. Voor de naasten van de overledenen is dit een waardevol moment maar ook confronterend want hierna gaan ze dikwijls alleen terug naar huis. Na afloop van de begrafenis is de stap voor sommige soms groot om te bellen en praten over het rouwproces. In de plaats wordt al sneller gevraagd om samen een kopje koffie te drinken, wat opening laat om te praten en samen te zijn.
Dit deed Karen nadenken en ze stelde een tentoonstelling samen met PXL over het onderwerp ‘rouw’ die bij veel mensen een gevoelige snaar raakte. Ze vroeg aan 50 mensen om een koffietastje mee te brengen, gelinkt aan personen die overleden zijn. Dit resulteerde in een tentoonstelling met o.a. 50 verschillende tasjes met 50 verschillende verhalen. De tentoonstelling maakte het onderwerp bespreekbaar.
In 2022 won Karen de BKRK-award #SMAAK met haar ‘Conversation cups’ die ze samen ontwikkelde met Studio Pieter Stockmans. Het setje ‘zorgkopjes’ nodigt uit om samen koffie te drinken, te verbinden of te praten over verlies. Een tasje troost als symbool voor steun.
Daarnaast schreef ze een boek ‘Voor Altijd’ met daarin vijf rouwverhalen. “Er is precies een leven voor sterfte en na sterfte. Dit is een nieuw ijkpunt in het leven en er is nood aan dat verhaal kwijt kunnen. Het is opmerkelijk hoeveel mensen vertellen over hun verlies tegen onbekenden. Zo is er één uitspraak: “en réalité, chaque lecteur est, quand il lit, le propre lecteur de soi-même.”, een uitspraak die Karen meedraagt in haar werk en in haar leven.
Rayah Wauters
Rayah Wauters richtte Nauwau op in 2013 samen met haar man en boomverzorger Niels Arnauts. Met het afvalhout uit de boomzagerij ontwerpt Rayah houten objecten zoals urnes als wandobject.
Rayah was altijd een timide persoon, ze bleef graag op de achtergrond en staat niet graag in de schijnwerpers. Haar persoonlijkheid heeft mee de vormgeving van haar objecten gevormd. De urnes hangen aan de muur maar zijn niet opzichtig, het is op zich niet duidelijk dat dit urnes zijn. Wanneer je een urne met een overleden geliefde ophangt, kan je zelf kiezen of je dit vertelt aan jouw omgeving of dat dit intiem voor jezelf blijft.
Rayah bood de mogelijkheid aan de familie en naasten om de urne voor de overleden persoon zelf te maken, samen met haar in haar atelier. Het maken van de urne duurt een volledige dag, zonder einduur, en is een zeer intens proces. “Je merkt veel verschil in persoonlijkheden”, vertelt Rayah, “Er zijn mensen die vooral blije herinneringen ophalen en lachen tijdens het maken van de urne. Er zijn mensen die bijzonder stil zijn tijdens dit proces.”.
De dagen waarop een urne gemaakt werd, waren een heel intiem moment voor de familie. Er komen verschillende verhalen boven over de overleden persoon en hun naasten. “Het is prachtig om getuige te zijn van de mooie momenten maar ik voelde mij bijna een indringer in het persoonlijke leven van deze mensen.” zegt Rayah, “Het proces werd soms te intens, waardoor ik de workshops tijdelijk stop heb gezet.”.
Er zijn verschillende stappen in het rouwproces maar deze zijn niet rechtlijnig, dit is voor iedereen anders, dit loopt niet lineair maar loopt in een kluwen. Het is warrig en persoonlijk. Je hoeft je niet vast te houden aan de regels die er zijn. Er zijn zo grote verschillen wat het ook weer mooi maakt.
Veronique Sneyaert
Veronique Sneyaert is juweelontwerpster. Met elk juweel dat ze ontwerpt, vertelt ze een uniek verhaal over liefde, vriendschap en verdriet.
Veronique krijgt dikwijls de vraag om iets op maat te maken. "Mensen willen een subtiele herinnering aan een overleden, een askoker is soms te opzichting. Veel mensen grijpen na een overlijden terug naar geschreven herinneringen van een overleden persoon.” Aan de hand van dit handschrift maakt Veronique een juweel.
Het ontwerpproces van Veronique start met de luisteren naar een verhaal. “Het is opvallend hoe veel mensen soms vertellen aan een vreemd persoon. Het schept een vertrouwen wanneer je een luisterend oor biedt.” Vertelt Veronique. Na het gesprek met de nabestaande, gaat ze aan de slag met het ontwerp van het juweel.
Wanneer Veronique een juweel maak, start alles met woorden. Het start met een verhaal. Deze verhalen schreef ze neer in haar boek ‘Schoonheid in verlies’. Het boek is een bundeling van verhalen van mensen die iemand verloren hebben. Elk verhaal is uniek, want iedereen rouwt op zijn eigen manier. De verhalen tonen de rauwheid van rouw en de schoonheid in kleine dingen die het verschil maken.
Iedereen is anders en iedereen rouwt anders. Door naar verhalen te luisteren en persoonlijk met mensen aan een juweel te werken, ziet Veronique dit ook overduidelijk. “Het mooie is dat er ondertussen veel stappen gezet zijn op gebied van beleving en omgang bij een overleiden. Er zijn zo veel mooie opties ontstaan om een overleden persoon te herdenken en dicht bij je te houden, waarvan we hier enkele prachtige projecten hebben gezien.” sluit Veronique deze talk af.