Landarbeiderswoning Kortessem (nr. 14)
Op Open Monumentendag (11/09) startte de aannemer met het vitsen en lemen van de Landarbeiderswoning uit Kortessem. Bezoekers volgden die dag de werken van dichtbij mee en de lemers legden regelmatig hun activiteiten stil om vragen te beantwoorden.
De wanden worden hier opgebouwd volgens het Haspengouws principe. In de horizontale balken van het vakwerk (de regels) worden verticale vitslatten of stiklatten geplaatst. Dit zijn eiken latten die afgeplat zijn. In Haspengouw wordt er aan beide uiteinden van de lat een punt gemaakt en worden ze in groeven in de regels geschoven (in tegenstelling tot de Kempische methode, waar de vitslatten op de regels worden genageld).
Doorheen de vitslatten vlechtten we vervolgens vitsroeden: jonge wilgentakken, buigzaam gemaakt door ze lang in stromend water te weken. In het geval van de Landarbeiderswoning gebruikten we tweejarige takken die gekloofd zijn. Het eindresultaat noemen we het vitselwerk, klaar om geleemd te worden.
De leem (een mengsel van klei, water, gehakt stro en kalk) wordt tegen het vitselwerk gegooid en egaal uitgesmeerd. In Haspengouw liggen de verticale en horizontale balken (stijlen en regels) van het vakwerk even diep. Deze worden dus niet bedekt met leem en blijven zichtbaar. In de Kempen liggen de regels dieper dan de stijlen, waardoor de regels wel verdwijnen onder een laagje leem. De lemen wand zal uiteindelijk bedekt worden met kalkverf om deze te beschermen.
De schrijnwerkers van de aannemer namen de ramen en deuren uit de Landarbeiderswoningen. Deze worden gerestaureerd in het pop-up atelier van de aannemer in de Contzenwinning uit Klein-Hoeselt (nr. 8).
Spijker Diepenbeek (nr. 18)
De werken aan de buitenzijde van de Spijker zijn afgerond. Je kan het gebouw opnieuw bewonderen zonder stellingen. Binnen werkt de aannemer aan de bovenverdieping (houten vloer en onderliggende balken). De schrijnwerkers van de aannemer nemen ook de deuren onder handen.
Het eigen Bokrijkteam ontwerpt de trap aan de achterzijde. De vorige trap was niet origineel en beantwoordde niet aan de hedendaagse veiligheidsvoorschriften. De nieuwe trap maakt de bovenverdieping van de Spijker voor bezoekers toegankelijk.
Dorpsschooltje Hoeselt (nr. 19)
Ook bij het Dorpsschooltje is het leemwerk afgerond. De schilders zijn nog bezig met het schilderen van de buitengevels. De ramen en deuren krijgen binnenkort een opfrisbeurt in het schrijnwerkersatelier van de aannemer. De binnenafwerking volgt in de herfst.
Langgevelhoeve - Herberg 'De Kleinaert' Ulbeek (nr. 17)
Ga zeker eens een kijkje nemen bij De Kleinaert, want hier zijn de lemers druk in de weer. Terwijl op sommige plekken de schrijnwerkers van de aannemer nog bezig zijn aan het vakwerk, wordt er in snel tempo geleemd. Deze werken moeten klaar zijn voor het ’s nachts begint te vriezen, want de nachtvorst is niet goed voor het droogproces van de leem.
Verder is de aannemer ook al bezig met het dak: de houten dakstructuur wordt nagekeken en plaatselijk hersteld. Het bijzondere aan De Kleinaert is dat hier twee types dakbedekking voorkomen: het hoge dak is gedekt met riet, aangezien dit het oudste deel van de hoeve is. Het lagere dak is gedekt met dakpannen.
De rieten dakbedekking mag rustig blijven liggen. Deze wordt bijgekamd en op sommige plekken worden er beschadigde zones bijgeschoren. Waar de laag riet te dun is geworden, steken de dakdekkers bussels bij. Enkel de nok wordt hier integraal vervangen. De pannen van het lage dak worden allemaal afgehaald en gereinigd. Pannen die versleten zijn, worden vervangen door recuperatiepannen.
Achter De Kleinaert hebben we nog de Varkensstal uit Kozen. De restauratiewerken hier zijn bijna afgerond. Enkel het schrijnwerk wordt nog hersteld en er worden binnen planken geplaatst om de lemen muren te beschermen tegen de dieren die hier komen te staan.
Contzenwinning Klein-Hoeselt (nr. 8)
Wandel even de tuin van de Contzenwinning in. Aan de zijgevel wordt een bijzondere techniek toegepast: stro in leem. Ze plaatsen rijen stropoppen in een laag leem. Als de gevel bedekt is, scheren ze de uiteinden van de poppen gelijk. Deze techniek vind je in ons museum ook in de zijgevel van het Woonhuis uit Kortessem (nr. 21).
Deze zomer werden alle gevels geleemd. De schilders werken nu af met een laag kalkverf. Ook de dakpannen worden opnieuw gelegd, met onder iedere pan een vers stropopje. In de schuur wordt een stabiliteitsingreep uitgevoerd aan de houten vakwerkstructuur.
Woonhuis Kortessem - Bakuis Zolder-Viversel (nr. 21)
De restauratie van het Bakhuis aan het Woonhuis uit Kortessem voeren de Bokrijkmedewerkers zelf uit. Ze haalden het vakwerk van het bakhuis volledig uit elkaar en brachten het over naar de schrijnwerkerij. Hier reinigden en herstelden onze schrijnwerkers iedere regel, stijl, schoor en muurplaat. Tijdens Open Monumentendag stelden ze de vakwerkstructuur wand per wand terug samen en rechtten ze hem.
Volgende stap is het metselen van de bakoven.
Uitschoolhoeve Oevel (nr. 52)
De bakstenen gevels van het woonhuis zijn hier gereinigd. Nu heeft het restauratieteam een duidelijk zicht op het schadebeeld en kunnen ze een inventaris opmaken van de beschadigingen. Aan de hand hiervan bepalen ze dan samen met de restauratiecoördinator van Bokrijk welke ingrepen ze zullen uitvoeren.
De houtherstellingen aan de grote schuur zijn afgerond. Ook hier is de aannemer bezig met het vitsen en lemen.